Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Καταναλωτή στις 15 Μαρτίου και δεδομένων και των οικονομικών συνθηκών, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για τον καθένα να αποδειχτεί «έξυπνος» ως καταναλωτής και ικανός να ελέγχει τις αγορές του.
Λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μερίδιο του οικογενειακού προϋπολογισμού (σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, περισσότερο από 25% το μήνα) δαπανάται για την αγορά ειδών διατροφής από τα σούπερ μάρκετ, είναι πολύ σημαντικό ο καθένας να γνωρίζει τι χρειάζεται να αγοράσει και να μην υποκύπτει στην πληθώρα των «πειρασμών».
Τα καταστήματα και οι βιομηχανίες από τη μεριά τους έχουν πάντα στη διάθεσή τους πολλούς τρόπους μέσω των οποίων προωθούν την αγορά των προϊόντων τους. Ποικίλες τεχνικές μάρκετινγκ, διαφοροποίησή τους ανάλογα με το καταναλωτικό κοινό-στόχο (π.χ. παιδιά, ενήλικες), χρήση δώρων, προσφορές, είδη συσκευασίας, τρόποι τοποθέτησης προϊόντων στα ράφια, ακόμα και το είδος μουσικής που μπορεί να ακούει κανείς στο σούπερ μάρκετ, όλα συνδράμουν με τον τρόπο τους στην προώθηση της πώλησης. Συνεπώς, ο καταναλωτής χρειάζεται να μπορεί να ελέγξει και τέτοιες παραμέτρους, ασυνείδητες πολλές φορές, προκειμένου να παραμείνει κατά το δυνατό προσηλωμένος στις πραγματικές του ανάγκες.
Η πρώτη και η πιο σημαντική συμβουλή που δίνουν οι ειδικοί προς όλους τους δυνητικούς αγοραστές είναι να μην πηγαίνει κάποιος για ψώνια με «άδειο» το στομάχι!
The average supermarket sells 64,000 different products.
Photo: Whole Foods
Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες μάλιστα αποδεικνύουν ότι όταν ψωνίζει κανείς ενώ νιώθει πείνα, τότε εμφανίζει την τάση να αγοράζει περισσότερα πράγματα – και αυτό δεν αφορά μόνο τρόφιμα. Μέσα από μία σειρά πειραμάτων βρέθηκε ότι όταν κάποιος πηγαίνει για ψώνια ενόσω αισθάνεται πεινασμένος δαπανά έως και 64% περισσότερα χρήματα από ό,τι όταν έχει καταναλώσει κάποια τροφή. Το κύριο αίτιο για αυτή τη συμπεριφορά εντοπίζεται στην έκκριση της γρελίνης.
Η συγκεκριμένη ορμόνη συναντάται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στον οργανισμό όταν κάποιος αισθάνεται πεινασμένος και η δράση της επεκτείνεται, μεταξύ άλλων, και σε συγκεκριμένα κέντρα του εγκεφάλου, όπου εντοπίζονται τα αισθήματα της ανταμοιβής και της παρακίνησης. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η αναζήτηση περισσότερων επιλογών (όχι απαραίτητα μόνο τροφίμων) και κατ’ επέκταση η παράλληλη αύξηση τόσο των καταναλισκόμενων θερμίδων όσο και των οικονομικών δαπανών.
Κάθε τμήμα ενός σούπερ μάρκετ από το πάρκινγκ μέχρι το ταμείο, είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να σας κάνει να δαπανήσετε περισσότερα χρήματα και να αγοράσετε περισσότερα προϊόντα από ό, τι χρειάζεστε. Κάποιες από τις πρακτικές marketing που χρησιμοποιούν είναι οι εξής :
- Θα ξεκινήσουμε με το καρότσι αγορών. Εφευρέθηκε το 1938 και σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να παρακινεί τους πελάτες να κάνουν περισσότερες αγορές πιο εύκολα.
- Τα περισσότερα σούπερ μάρκετ έχουν κοντά στην είσοδο, μαγαζιά που δουλεύουν με υψηλό περιθώριο κέρδους, όπως ανθοπωλεία και αρτοποιεία, έτσι ώστε να τα συναντήσουν οι πελάτες όταν είναι ακόμα χαλαροί και το καλάθι είναι άδειο.
- Ένας άλλος λόγος ώστε να υπάρχουν ανθοπωλεία και αρτοποιεία κοντά στην είσοδο, είναι οι ευχάριστες μυρωδιές. Ενεργοποιούν τους σιελογόνους αδένες, το οποίο έχει αποδειχτεί ότι οδηγεί τους πελάτες σε περισσότερες παρορμητικές αγορές. Επίσης αυτά τα μαγαζιά έχουν ευχάριστο περιβάλλον, και συνεισφέρουν στην δημιουργία καλής διάθεσης.
- Tα σούπερ μάρκετ τοποθετούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα άλλα είδη πρώτης ανάγκης σε απομακρυσμένα σημεία, έτσι ώστε να χρειάζεται κάποιος να διασχίσει όλο το κατάστημα για να τα φτάσει.
- Ζεστά χρώματα (κόκκινο-πορτοκαλί, εκρού, σομόν, λαχανί, λαδί, μπρονζέ, χρυσό) προσελκύουν περισσότερο κόσμο. Σοφιστικέ χρώματα ενθαρρύνουν τις αγορές.
- Ακούτε τη μουσική; Μελέτες έχουν δείξει ότι η σιγανή μουσική κάνει τους ανθρώπους να μην βιάζονται και να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα. Η δυνατή μουσική τους παρακινεί να κινούνται γρήγορα, και δεν έχει θετική επίπτωση στις πωλήσεις. Η κλασική μουσική βοηθάει για αγορές ακριβότερων προϊόντων.
Παρόλα αυτά, η επιστημονική ομάδα του προγράμματος ΕΥΖΗΝ προτείνει αρκετούς τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν τον καταναλωτή να προβεί σε έξυπνες και οικονομικές αγορές.
Η δημιουργία μιας λίστας για τα ψώνια ίσως να είναι η σημαντικότερη. Με τη βοήθειά της, δεδομένου ότι υπάρχει πληθώρα διαθέσιμων αγαθών, μπορεί κάποιος να μείνει προσηλωμένος σε ό,τι χρειάζεται και να μην ξεφύγει, κάνοντας αυθόρμητες αγορές και μαζί επιπρόσθετα έξοδα.
Βοηθητικό είναι επίσης να αναζητούνται οι οικονομικότερες εναλλακτικές που διαθέτουν τακτικά τα καταστήματα (π.χ. προσφορές). Όμως, σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η ποιότητα των προϊόντων, ειδικά όταν πρόκειται για τρόφιμα. Δηλαδή, το «κέρδος σε ποσότητα» για τον καταναλωτή να μην γίνεται εις βάρος της ποιότητας του τροφίμου. Ένας τρόπος να ελέγχεται η ποιότητα του προϊόντος είναι μέσω της ετικέτας του τροφίμου.
Η εκπαίδευση των καταναλωτών σε σχέση με τις ετικέτες των τροφίμων μπορεί να τους βοηθήσει να κάνουν πιο ενημερωμένες επιλογές με βάση τη διατροφική αξία των προϊόντων.
Η αφθονία αγαθών στις μέρες μας είναι μεγάλη. Για να καταφέρει ο καταναλωτής να κάνει πιο υγιεινές και οικονομικές επιλογές, χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση, προκειμένου να εφαρμόζει στρατηγικές για τον καλύτερο έλεγχο της ποσότητας αλλά και της ποιότητας αυτών που αγοράζει.
Ο καταναλωτής σήμερα, περισσότερο ίσως από ό,τι παλαιότερα, πρέπει να μάθει να ισορροπεί μεταξύ ποσότητας και ποιότητας, επιλέγοντας ένα μέτρο στην ποσότητα των αγορών και διατηρώντας όσο το δυνατόν καλύτερη ποιότητα για αυτές.
*To E.Y.ZH.N. (Εθνική δράση Υγείας για τη Ζωή των Νέων) είναι ένα πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας που σχεδίασε και υλοποιεί το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η διασφάλιση της υγείας των παιδιών μέσα από την υιοθέτηση ισορροπημένων συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας. Το Πρόγραμμα με συγκεκριμένες ενέργειες παρεμβαίνει στην καθημερινότητα της ελληνικής οικογένειας, του σχολείου και του συνόλου της κοινωνίας, παρέχοντας, μεταξύ άλλων, διαρκή συμβουλευτική ενημέρωση σε θέματα διατροφής, ανάπτυξης και σωματικής δραστηριότητας.
